Veel belangstelling voor werken Sigmaplan in Vlassenbroek

Sinds de zomer van 2012 zijn de werken in het projectgebied Vlassenbroek volop aan de gang. W&Z legt hier een gecontroleerd overstromingsgebied (GOG) aan, waar de rivier veilig kan overstromen. Met financiële steun van het Europese PRISMA-project werd in 2013 de laatste hand gelegd aan de compartimenteringsdijk. Die verdeelt het gebied in twee delen, die bij stormtij op een vindingrijke manier samenwerken. Eerst loopt het noordelijke deel onder water; bij een uitzonderlijk hevige storm loopt het water over de compartimenteringsdijk naar het zuidelijke deel. Hans De Preter “Voor de compartimenteringsdijk hergebruikten we 100.000 m³ baggerspecie uit de Boven- Zeeschelde. We hanteerden daarbij een innovatieve techniek, die past in een duurzaam beheer en ecologisch verantwoord gebruik van baggerspecie. Door de baggerspecie te hergebruiken bleef de omgeving gespaard van duizenden vrachtwagenritten. We gaan die nieuwe techniek ook toepassen voor de bouw van een gedeelte van de ringdijk rond het GOG.”

Verdere inrichtingswerken

Intussen worden de werken aan het noordelijke gedeelte van de ringdijk intensief voorbereid. Ter hoogte van de noordelijke ringdijk werden bomen gerooid en werfwegen aangelegd. Dit jaar verplaatst watermaatschappij TMVW ook de drinkwatertoevoerleiding in het gebied. Hans De Preter: “Voor de bouw van de zuidelijke ringdijk leggen we in 2014-2015 een zandopslag aan met zand afkomstig van de onderhoudsbaggerwerken in de Durme. In 2014-2015 wordt ook het pompstation in Vlassenbroek uitgebreid en gerenoveerd. Dankzij het GOG en het pompstation zullen omwonenden zelfs in extreme weersomstandigheden voldoende beschermd zijn tegen wateroverlast.” Ook de belevingswaarde van het gebied wordt fors opgekrikt. Volgend jaar worden drie visvijvers, die moeten wijken voor het overstromingsgebied, vervangen door een hengelcluster ten zuiden van het GOG, nabij het pompgemaal. Er komen drie gloednieuwe visvijvers, met bijbehorende accommodatie en een ruimere parking. Ook de scouts krijgen hier een nieuw lokaal en speelterrein.

Kunstproject

Om het bijzondere karakter van Vlassenbroek extra in de verf te zetten lanceert W&Z deze zomer een opvallend kunstproject in het gebied. W&Z, de Vlaams Bouwmeester en de stad Dendermonde doen daarvoor een beroep op de Nederlandse kunstenares Wapke Feenstra. Zij wil de komende twee jaar een bijzonder beeld schetsen van het gebied door samen te werken met tekenaars en omwonenden. Wapke Feenstra: “De nadruk ligt op waarnemen en tekenen in de vrije natuur, zoals kunstenaars dat honderd jaar geleden deden. De schetsen en schilderijen geven niet alleen de realiteit weer, maar ook dromen en toekomstelementen.” Met alle tekeningen, schetsen en schilderijen wil Wapke Feenstra achteraf een beeldboek maken van het gebied.

Europese topnatuur in je achtertuin

Finaal moet het overstromingsgebied Vlassenbroek een hotspot worden voor natuur en biodiversiteit. Het herstel van zeldzame natuur in het kader van de Europese natuurrichtlijnen is immers ook een hoofddoelstelling van het Sigmaplan. Om die uitzonderlijke getijdennatuur te ontwikkelen wordt vanaf 2015 een speciale in- en uitwateringssluis in het noordelijke gebied gebouwd. Elias Verbanck, projectleider bij het ANB: “Zo ontstaan waardevolle slikken en schorren. Die Europees beschermde habitats zijn de voorbije decennia langs heel de Schelde verloren gegaan en worden door het Sigmaplan in ere hersteld. In het zuiden van het projectgebied Vlassenbroek komt een ander soort natte natuur: ‘wetland’ met elzenbroekbossen. De bever heeft hier al een onderkomen gevonden; binnenkort zie je hier hopelijk ook allerhande moerasvogels.” Ook omwonenden en recreanten zullen met volle teugen van die Europese topnatuur kunnen genieten. Na afloop van alle werken wordt het in de omgeving van Vlassenbroek nog fraaier wandelen en fietsen. Nieuwe fiets- en wandelpaden worden aangesloten op bestaande wandel- en fietsroutes. Bezoekers zullen het gebied kunnen verkennen via houten knuppelpaden en uitkijkpunten.

Minimale hinder

Alle werken in Vlassenbroek worden zo uitgevoerd dat de hinder voor omwonenden minimaal is. De grond die nodig is voor de werken, wordt zoveel mogelijk via het water en verder via werfwegen getransporteerd. Eventuele omleidingen voor fietsers en voetgangers worden aangekondigd en aangeduid met signalisatie. Daarbij worden natuurzones zoveel mogelijk vermeden. De veerdiensten over de Schelde blijven de hele tijd bereikbaar. Om veiligheidsredenen is de werfzone niet toegankelijk tijdens de werken.

Het Sigmaplan

De aanleg van het overstromingsgebied Vlassenbroek is een onderdeel van het Sigmaplan, een ambitieus project van W&Z en het ANB dat Vlaanderen beter moet beschermen tegen overstromingen uit de Zeeschelde en haar zijrivieren. Langs die getijdenrivieren worden dijken lokaal verhoogd en wordt een ketting van overstromingsgebieden aangelegd. Tegelijk stimuleert het Sigmaplan de ontwikkeling van waardevolle natuur om – volgens de Europese richtlijnen en doelstellingen – het voortbestaan van typische Europese planten en dieren te verzekeren. Het Sigmaplan verbetert ook de recreatiemogelijkheden rond de rivieren.

Hoewel het Sigmaplan – met projectgebieden in zowat heel Vlaanderen – nog in uitvoering is, heeft het zijn nut al ruimschoots bewezen. Onder meer tijdens de sinterklaasstorm van december 2013 traden verschillende Sigmagebieden in werking en beschermden zo hun omgeving adequaat tegen wateroverlast. Ook in Dendermonde wordt werk gemaakt van een betere bescherming tegen wateroverlast. Daartoe wordt op het grondgebied van Baasrode het projectgebied Vlassenbroek van zo’n 240 hectare heringericht. Het gebied wordt opgedeeld in twee delen met beide een veiligheidsfunctie. Daarnaast krijgt het noordelijke deel een bijkomende inrichting met getijdennatuur. In het zuidelijke deel is er ruimte voor natte natuur of ‘wetland’.