Vinkenberg

In dit gebied zijn de waterbouwkundige werken afgerond. In de loop van 2018 sloten we hier een afgesneden meander of rivierbocht opnieuw aan op de Demer. De Demeroever wordt over een lengte van 500 meter verlaagd en een vispasseerbare stuw wordt aangelegd op de Leibeek. Zo krikten we het grondwaterpeil op in de omgeving van die gracht en kan er natte natuur tot bloei komen. Tegelijk investeerden we in een kleine dijk om de omgeving te beschermen tegen overstromingen, met steun van het Europese LIFE-project Belini.

Bescherming tegen wateroverlast

In Vinkenberg, een deelgebied stroomafwaarts van Diest, verbonden we een oude bocht met de Demer en creëerden we een drempel in de rivier. Dat bleek al heel doeltreffend. Het gebied van 100 hectare borg een groot volume water tijdens de zogenaamde ‘waterbom’ in de zomer van 2021 en vermeed zo veel ellende in de rest van de Demervallei. Hét bewijs dat het Sigmaplan werkt.

Een oplossing voor verdroging

Om de verdroging in de Demervallei tegen te gaan, neemt het Sigmaplan twee maatregelen. Enerzijds sluiten we verschillende meanders (afgesneden rivierbochten) opnieuw aan op de Demer. Door de stroom als vanouds te laten kronkelen, worden hoge waterpeilen op een natuurlijke manier gebufferd en treedt er in droge periodes minder verdroging op. Anderzijds bouwen we ter hoogte van de aan te sluiten meanders drempels in de rivierbedding van de Demer. Die drempels zorgen ervoor dat het water in de meanders, die hoger liggen dan de Demer, opnieuw gaat stromen. Gevolg: in droge periodes stijgt het waterpeil in de rivier, net als het grondwaterniveau.

Meer leven in de rivier

Het proces van erosie en afzetting boetseert mee aan natuurvriendelijke oevers en een meer gevarieerde bedding. Intussen heeft de Demer hier al een stuk oever uitgesleten en werd al een succesvol broedgeval van ijsvogel genoteerd. De meander en de drempel veranderen het stroompatroon en zo ontstaan er diepere poelen en ondiepe stroomversnellingen. Vissen zoals de kopvoorn en serpeling leggen hun eieren in die stroomversnellingen, omdat ze voor voldoende zuurstof zorgen en het fijne slib wegspoelen.

Door de Demer terug gedeeltelijk in zijn natuurlijke loop te laten stromen en de oevers natuurvriendelijk in te richten, creëren we een thuis voor Europees beschermde diersoorten, zoals de bittervoorn en de ijsvogel. Zo helpen we de Europese natuurdoelen te realiseren.