Op voorstel van Vlaams minister van Justitie en Handhaving, Omgeving, Energie en Toerisme Zuhal Demir keurde de Vlaamse Regering op 26 februari 2021 het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan ‘Demervallei en Laak tussen Diest en Werchter’ principieel goed. Het plangebied omvat de vallei van Demer en Laak op het grondgebied van Diest, Scherpenheuvel-Zichem, Aarschot, Begijnendijk, Tremelo en Rotselaar in de provincie Vlaams-Brabant. Over dit plan zal nu advies aan de Raad van State worden gevraagd.
Na het openbaar onderzoek in 2020 werden de 145 bezwaren en adviezen onderzocht en werd het plan op enkele punten bijgesteld. De grote evenwichten werden behouden en een aantal gerichte wijzigingen maken het plan nu nog actueler en meer uitvoeringsgericht.
“Het plan zal de uitvoering van het Sigmaproject en de herinrichting van de Demervallei en Laak mogelijk maken. Waterveiligheid en natuurontwikkeling kunnen optimaal samengaan met duurzame landbouw, recreatie en het behoud van het erfgoed. De kracht van dit plan is het resultaat van een jarenlange samenwerking. Ze brengt de Blue Deal in de praktijk. Een integrale visie op de valleien werd gekoppeld aan een ambitieus actieprogramma, waarin elke partner zijn taken en investeringen terugvond.”, aldus minister Demir, die het ruimtelijke uitvoeringsplan naar de regering bracht.
In het plan worden ook moeilijke keuzes gemaakt. In het ruimtelijk uitvoeringsplan wordt de uitdoving van enkele clusters weekendverblijven voorzien. Eén van die zones is de Olifant te Werchter. Het is belangrijk dat de mensen ondersteund worden in hun zoektocht naar een nieuwe, fijne woonplek. Hiervoor wordt voortgebouwd op de goede samenwerking met de gemeente Rotselaar en de provincie Vlaams-Brabant, die de bewoners zullen begeleiden. Tegelijk zal de Rechteroever van Werchter als één geheel worden uitgebouwd als een recreatief knooppunt voor de Demervallei.
“Nu duidelijk is wat de nieuwe bestemmingen worden, kunnen Vlaamse investeringen voor het Sigmaproject en de ontwikkeling van Europese natuurdoelen op volle snelheid komen. Hierdoor worden de bewoners in de Demervallei beschermd tegen overstromingen en dat het opnieuw functioneert als klimaatbuffer. Parallel werken we aan een duurzame landbouwstructuur, onthardingsprojecten en een veelheid aan mogelijkheden voor fiets-, wandel- en kajakrecreatie”, stelt minister Peeters, voogdijminister voor de realisatie van het Sigmaplan.
Het valleilandschap van Demer en Laak wordt hersteld en kastelen en oude hoeves krijgen weer meer ruimte in hun beschermde, historische context. Daarmee behouden we de open ruimte in Vlaanderen maximaal voor landbouw, erfgoed, natuur en bos.
“De Demerpartners engageren zich nu om de jarenlange samenwerking voort te zetten en nu de stap te zetten om Demervallei en Laak in de toekomst als één samenhangend geheel in te richten, wat ook een essentieel onderdeel is van de Vlaamse Blue Deal”, besluiten beiden ministers.
Het GRUP omvat aaneensluitende natuurgebieden ter realisatie van het Europese Natura 2000-netwerk. Ook het winterbed van de Demervallei wordt hersteld, zodat het water in de vallei opgevangen kan worden en woongebieden beschermd blijven tegen wateroverlast. Het is de bedoeling om 30 afgesneden meanders op de Demer terug aan te sluiten waardoor de rivier 11 km langer zal worden. Vandaag staat de teller op 6 aangetakte meanders. In 21 juni 2020 werd ook al het kanoparcoursfeestelijk ingehuldigd.
De Sigmawerken bieden een antwoord op de gevolgen van de klimaatverandering, die nu al merkbaar zijn, en sluiten aan bij de Blue Deal-doelstellingen. Rond de meanders pakken we de verdroging van de vallei aan, door in de huidige rivierbedding een drempel te plaatsen. Die drempel zorgt ervoor dat in droge periodes zowel het rivierpeil als het grondwaterpeil stijgen. Daardoor krijgt de riviernatuur, die al jaren met een droge ondergrond en een verschraling van de biodiversiteit kampt, een natte injectie.
