Het Sigmaplan is ontwikkeld om Vlaanderen te beschermen tegen stormvloeden, die ontstaan door een combinatie van springtij en een noordwesterstorm op zee. Als zo’n vloedgolf de Schelde en haar zijrivieren binnenrolt, stijgt het water en komen dijken onder druk te staan. De watersnood van 1976 was de concrete aanleiding voor het Sigmaplan. Om dergelijke rampen te voorkomen, lanceerde de Vlaamse overheid in 1977 een ambitieus plan – met de S van Schelde en naar analogie van het Nederlandse Deltaplan.
Het oorspronkelijke Sigmaplan telde drie soorten ingrepen: dijken verhogen en versterken, gecontroleerde overstromingsgebieden aanleggen en een stormvloedkering aan de Schelde in Antwerpen bouwen. Die laatste maatregel kwam er uiteindelijk niet – zeer hoge kosten vs. geen gegarandeerde baten. Wel zijn intussen alle dijkwerken grotendeels uitgevoerd, goed voor bijna 500 kilometer meer waterveiligheid, en zijn de dertien oorspronkelijk geplande overstromingsgebieden klaar.
Met de aanleg van een ketting van natuurlijke overstromingsgebieden in de riviervalleien én met lokale ontpolderingen bleek Vlaanderen zijn tijd ver vooruit. Heel wat buurlanden kozen er in die dagen nog voor om rivieren in een strak keurslijf te dwingen, via verdere indijkingen of waterkeringen. Vlaanderen trok bewust een andere kaart en gaf de rivieren net meer ruimte om te stromen én te overstromen. Die natuurlijke overstromingsgebieden vangen het water op en laten het vertraagd weer los.
In 2005 kreeg het Sigmaplan een update, op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten. Het oorspronkelijke plan was een waterveiligheidsplan, louter bedoeld om te beschermen tegen overstromingen. Het nieuwe en huidige Sigmaplan gaat uit van een multifunctionele benadering, waarbij Vlaanderen alle facetten van de rivier evenwichtig wil ontplooien. Beschermen tegen overstromingen blijft het hoofddoel, maar tegelijk herstellen we de natuur langs de rivier (om Europese natuurdoelen te halen), verbeteren we de mogelijkheden voor recreatie op en langs de rivier en is er aandacht voor de economische functie van de rivier (scheepvaart, maar ook plattelandseconomie). Daarnaast sloten Vlaanderen en Nederland een samenwerkingsovereenkomst af voor de ontwikkeling van een grensoverschrijdend beleid voor het Schelde-estuarium.