Vlaamse overheid werkt aan oplossing voor knijten

Het project Kalkense Meersen beschermt de omgeving van Berlare, Laarne, Wetteren en Wichelen beter tegen overstromingen. Bovendien komt er zeldzame en prachtige riviernatuur tot bloei. Vorige zomer konden de inwoners van Schellebelle iets minder genieten van die natuur, door de knijten. Die overlast willen we dit jaar vermijden. We staan echter voor heel wat uitdagingen. Er is meer onderzoek nodig om uit te klaren wat nu echt helpt en wat niet. Intussen testen we wel maatregelen uit die op korte termijn genomen kunnen worden.

Voorgeschiedenis

Het is zeker niet uitzonderlijk dat knijten opduiken langs de Schelde. Ook in het verleden hadden de bewoners van de Scheldevallei regelmatig te maken met deze venijnige steekbeestjes. Knijten zijn van nature aanwezig langs de Schelde, en hun aanwezigheid hoeft ook niet noodzakelijk een probleem te zijn. Dat wordt het pas als de knijten zich vlak bij woongebied bevinden. Of knijten zich ontwikkelen, heeft bovendien te maken met omstandigheden zoals de temperatuur, de vochtigheid en de wind.

Wat heeft een knijt nodig om zich te ontwikkelen?

Iedereen herinnert zich nog de hitte- en droogtegolf van afgelopen zomer. De aanhoudende warmte leidde ertoe dat de knijten zich in groten getale en in sneltempo konden voortplanten. Wat heeft een knijt daarvoor nodig? Slikken die regelmatig overstromen (vers slib dus) én aanhoudende warmte. Als slikken voldoende droog komen te staan, of volledig onder water staan, zijn ze niet meer interessant voor knijten. Vorige zomer zorgden ideale kweekplaatsen in combinatie met de toen overheersende oostenwind ervoor dat de knijten talrijker dan anders waren in Schellebelle.

Welke maatregelen nemen we?

Het aanpakken van het knijtenprobleem vereist gebiedsspecifiek maatwerk. Vorig jaar ondervonden we al dat het sluiten van de inwateringssluis in het overstromingsgebied Bergenmeersen niet hielp. Daarom zetten we in dat gebied nu in op extra vernatting, zodat de kweekplaatsen voor knijten verdrinken. Dat kan gemakkelijk door de in-en uitwateringssluis in het gebied bij te stellen.

In het ontpolderde gebied Wijmeers (zie foto), waar vorig jaar meer knijten dan anders zaten, graven we nog voor de zomer een extra vloedgeul. Die vloedgeul zorgt enerzijds voor meer ruimte voor de rivier, zodat de kracht van de getijdenwerking in de rivier afneemt. Anderzijds garandeert ze een betere uitstroom van het water in de ontpoldering zelf, waardoor het leefgebied van de knijten inkrimpt. De waterdoorstroming spoelt slib en voedingsstoffen weg en gaat zo de ontwikkeling van knijten tegen.

Intussen onderzoekt Natuur en Bos wat de meest efficiënte en duurzame oplossing is om knijten te bestrijden. Daarnaast is de Universiteit Antwerpen begin mei gestart met staalnames op het terrein om de knijtenproblematiek te onderzoeken. 

Van voorbijgaande aard

Knijten ontwikkelen zich in verse slikken die regelmatig overstromen. Die omstandigheden doen zich vooral voor in de beginfase van de ontwikkeling van een ontpoldering (zoals Wijmeers) of een gecontroleerd overstromingsgebied met gereduceerd getij (zoals Bergenmeersen). Na enkele jaren evolueren de meeste slikken in getijdengebieden tot schorren en zal er wilgenvloedbos en riet tot bloei komen. Zodra die begroeiing er is, zal de kans op overlast vermoedelijk sterk verminderen.

Ook langs de Schelde tussen Gentbrugge en Destelbergen heeft de omgeving regelmatig te kampen met knijten. De toekomstige ingrepen in het kader van het project Scheldemeander Gent-Wetteren moeten ervoor zorgen dat ook daar het probleem ingeperkt wordt. De inzichten die we in de Kalkense Meersen opdoen nemen we mee in dat project.