Veilige toekomst voor vervuilde site Fort Sint-Filips

Fort Sint-Filips is een van de oudste forten rond Antwerpen: het dateert van de 16de-eeuw en werd opgetrokken door de Spanjaarden. Eeuwen later, in de 19de eeuw, moest het fort plaats maken voor een bepantserde, bakstenen constructie, die tijdens WO I gedeeltelijk opgeblazen werd.

Waterdichte wand

Van de jaren 50 tot 70 werd er op het terrein van Fort Sint-Filips meer dan 50 miljoen liter olie geloosd en verbrand. Die verontreiniging weggraven of ter plaatse behandelen is technisch niet haalbaar. Daarom zal het Havenbedrijf Antwerpen de vervuilde grond en de ruïne van het oude fort volledig inkapselen in een ondergrondse muur van bentoniet-cement. Bentoniet is een soort klei die bestaat uit zeer kleine deeltjes en daardoor gebruikt kan worden om een volledig waterdichte wand te maken.

Die wand zal aansluiten op een laag van Boomse klei, ongeveer 30 meter diep, zodat de verontreiniging volledig geïsoleerd wordt van de omgeving. Bovenop de vervuilde grond komt nog een ondoorlatende deklaag, afgewerkt met zuivere aarde.

De 16de- en 19de-eeuwse bouwwerken zullen niet meer toegankelijk zijn, maar de contouren van beide forten worden bovengronds gereconstrueerd: dijkjes begroeid met gras zullen het tracé van de oude forten volgen. Ook de plaats waar de drie koepels van het 19de-eeuwse fort zich bevonden, worden gereconstrueerd met grond. Ze zullen 3 meter boven het jaagpad uit steken. Zo kunnen bezoekers van de site een beeld krijgen van de vroegere omvang van de forten.

De werken zullen ongeveer twee jaar duren en meer dan 20 miljoen euro kosten. Dat maakt dit één van de duurste saneringen ooit in Vlaanderen.

Kleine schakel in grote veiligheidsketen

Rond de site leggen we een nieuwe waterkering aan. Volgens berekeningen van experts moeten de nieuwe dijken in dit deel van de Schelde 3 meter hoger zijn dan voordien om ook in de toekomst voldoende bescherming te bieden en het hoofd te bieden aan de gevolgen van de klimaatverandering. 
 
De waterkering zal voor een deel de vorm aannemen van een klassieke dijk, maar waar de site aansluit op de Scheldelaan is daar niet voldoende ruimte voor. Daar zal over een lengte van 400 meter een waterkeringsmuur komen, waardoor er extra ruimte vrij blijft voor de leidingenstrook van de naburige bedrijven.

De dijkwerken in Fort Sint-Filips zijn dus maar één onderdeel van de grootschalige dijkwerken die we in verschillende zones van de haven langs de Scheldelaan uitvoeren. Over al die zones vertellen we je meer in onze nieuwsbrief.

Rustig hoekje voor nieuwe natuur

In de Schelde, net voorbij het fort, leggen we een lage stenen dam aan. Die zogenaamde kribbe komt loodrecht op de stroomrichting te staan en remt plaatselijk de stroming van het water af. Daardoor zal er waardevolle getijdennatuur ontstaan: slikken en schorren, die door de kribbe minder de kans lopen om weggespoeld te worden.

Voor de aanleg van de kribbe gebruiken we baggerspecie die eerder op de site gestort werd. Er moet dus geen nieuwe grond aangevoerd worden. Het project ontvangt Europese steun via het Smartsediment-initiatief, dat de biodiversiteit, de bodem en andere functies van de Scheldedelta opnieuw in evenwicht wil brengen.