Op woensdag 12 oktober was het zover: dan zijn de werken voor de aanleg van het gecontroleerd overstromingsgebied Ham in Wetteren gestart. Daarmee willen we de omgeving veiliger én natuurlijker maken.

Waarom een gecontroleerd overstromingsgebied?

Het Sigmaplan neemt Vlaanderen in bescherming tegen overstromingen. Ook de omgeving van de Scheldemeander tussen Gent en Wetteren willen we beter beschermen. Dat is nodig, want de combinatie van stormtij en verzanding van de rivier maakt de omgeving gevoelig voor wateroverlast. Zonder ingrepen zou in dit deel van de Schelde het risico op overstromingen toenemen en de waardevolle natuur verdwijnen.

Met het Sigmaproject Scheldemeander Gent-Wetteren creëren we een duurzame oplossing: minder wateroverlast én meer riviernatuur. De aanleg van het gecontroleerd overstromingsgebied Ham is hiervan een belangrijk onderdeel. De Vlaamse Waterweg nv en het Agentschap voor Natuur en Bos voeren deze werken uit.

Overzicht van alle werken

Er komt heel wat kijken bij de aanleg van een gecontroleerd overstromingsgebied. Zo zal de aannemer, Hye nv, een ringdijk rond het gebied bouwen. Bij een grote vloedgolf kan het Scheldewater dan over de verlaagde rivierdijk in het gecontroleerd overstromingsgebied stromen. Via een sluis kan het water terug naar de rivier, als het waterpeil daar voldoende gedaald is.

Naast de bouw van een ringdijk en een sluis omvatten de werken een aanpassing van de Scheldedijk tot overloopdijk, het uitgraven van een geul in het gebied waar de vroegere Schelde liep en de aanleg van een speelbos. Er komen ook een schorrug tegen muggen en knijten én een vlonderpad en kijkwand in het gebied. Eind 2024 zou het hele project afgerond moeten zijn.

Start van de werken

Op woensdag 12 oktober zijn de eerste werken gstart. We doen archeologische boringen en verwijderen de vegetatie op een aantal percelen (in het westelijk gedeelte). Vervolgens maken we proefsleuven voor verder archeologisch onderzoek en op 7 november start de verdere ontbossing van de percelen (in het oostelijk gedeelte). Deze werken zullen het grootste deel van het najaar 2022 in beslag nemen.

Vanaf eind februari/begin maart 2023 staan de grondwerken voor de ringdijk ingepland, samen met de werken aan de nieuwe sluis. De aannemer voorziet een steiger zodat de aanvoer van grond, breukstenen en materiaal voornamelijk via het water kan verlopen, voor minimale plaatselijke hinder. Na de bouw van de ringdijk verlagen we de Scheldedijk tot overloopdijk. Waar nodig, zullen infoborden het verkeer tijdelijk omleiden. Ook het bestaande jaagpad wordt tijdens de dijkwerken afgesloten – ten vroegste vanaf maart 2023. Een containercorridor biedt voetgangers en fietsers een veilige doorgang.

Ontbossing… voor een wilgenvloedbos

Voor de aanleg van het gecontroleerd overstromingsgebied rooien we alle bomen in het binnengebied (met vergunning). Deze bomen zullen sowieso niet standhouden in het nieuwe natte milieu dat er komt. Het is veiliger om ze nu al te kappen. Op termijn ontstaat er spontaan een wilgenvloedbos in de plaats.

De ontbossing verloopt in fases, afgestemd op het archeologisch onderzoek. Zo worden in het oostelijk gedeelte eerst de stammen gerooid, en worden de wortels pas gefreesd als het archeologisch onderzoek is afgerond. In het westelijk gedeelte kunnen de stammen pas gerooid worden na afloop van het steentijdonderzoek via boringen. 

Het ruimen van de stammen zelf doen we ten vroegste in november 2022. De aannemer bezorgt de buurt zo weinig mogelijk hinder. Er is geen transport voorzien tijdens start en einde van de schooltijd en de afvoer van stammen gaat via de Cooppallaan of de Peperstraat, niet via het jaagpad.

Getijdennatuur met slikken en schorren

In het gecontroleerd overstromingsgebied Ham komt er een bijzondere in- en uitwateringssluis, waardoor er getijdennatuur kan ontwikkelen met zeldzame slikken en schorren. Dat zijn landvormen die enkel onder water komen bij hoogtij of springtij. Met de nieuwe constructie kunnen we precies regelen hoe nat die slikken moeten zijn. Dat is belangrijk voor de natuurontwikkeling, maar ook voor het indijken van de knijtenpopulatie in de Scheldevallei.

Getijdennatuur ontstaat onder invloed van eb en vloed. Slikken zijn de lagergelegen delen, die bij elke vloed overspoeld worden. Het krioelt er van de minidiertjes – zoals wormen, krabben en kreeftjes – die de ideale maaltijd vormen voor allerlei watervogels en vissen. Voor ganzen, eenden en steltlopers zijn de slikken ook een perfecte plaats om te rusten en voedsel te zoeken.

Bij elk getij laat het terugtrekkend water een laag slib achter in de slikken, dat op bepaalde plaatsen ophoopt. Steken die opgeslibde delen boven de gemiddelde waterlijn uit, dan heb je schorren. Op het ritme van het getij ontwikkelen zich zo slikken en schorren met riet en wilgenvloedbos.

Meer info of vragen?

Wil je graag nog extra info over de geplande werken in jouw buurt of over de aanleg van het gecontroleerd overstromingsgebied Ham in Wetteren, contacteer dan:

• Lokaal Bestuur Wetteren – vergunningen@wetteren.be – tel. 09 369 00 50

• De Vlaamse Waterweg nv – regio.centraal@vlaamsewaterweg.be

• Hye nv – HYE@HYE.be