De ingenieuze in- en uitwateringssluis van het gecontroleerd overstromingsgebied Zennegat – een onderdeel van het Sigmaproject Dijlemonding – is sinds kort volledig afgewerkt door Waterwegen en Zeekanaal NV (W&Z). Die unieke constructie combineert veiligheid voor de wijde omgeving met het herstel van waardevolle riviernatuur.

Het Zennegat ligt tussen de Dijle en het Kanaal Leuven-Dijle, waar de twee waterlopen samenvloeien met de Zenne. Het 65 hectare grote Zennegat krijgt een inrichting als gecontroleerd overstromingsgebied met gereduceerd getij (GOG-GGG). Michiel Derycke van W&Z: “Met dat type overstromingsgebied mikken we op veiligheid én natuurontwikkeling. Om die twee functies in één gebied te combineren, ontwierp W&Z een ingenieuze sluis.” De constructie kan wereldwijd alleen worden bewonderd in enkele projecten van het Sigmaplan.

Nabootsing natuurlijk ritme

De sluis van het Zennegat ligt ongeveer in het midden van de Dijledijk langs het overstromingsgebied. Uitzonderlijk is dat de sluis de in- en uitwatering van Dijlewater in het gebied combineert in een enkele constructie. Koen Deheegher van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB): “Bij elke vloed stroomt een beperkte hoeveelheid Dijlewater door de sluis het Zennegat in. Bij eb voert de sluis het water weer af naar de rivier. Die nabootsing van de getijden creëert geleidelijk geulen, kreken, slikken en schorren, een ideaal leefgebied voor zeldzame planten en dieren. Bovendien kunnen vissen gewoon door de sluis zwemmen. “Veel vissoorten moeten voldoende bewegingsvrijheid hebben bij hun zoektocht naar eten, paaiplaatsen of overwinteringsgebieden.“

Veiligheid voor wijde omgeving

Zodra het Zennegat volledig  is afgewerkt, wellicht in het voorjaar van 2017, zal het bij extreme weersomstandigheden gecontroleerd onder water kunnen stromen. “Als het water in de Dijle te hoog komt te staan, kan het over de overloopdijk stromen en zo het Zennegat vullen”, zegt Michiel Derycke. “De overloopdijk is de bestaande Dijledijk, die we momenteel nog verlagen en verstevigen zodat er water overheen kan stromen. Doordat het Zennegat dan een grote hoeveelheid water veilig bergt, krijgen de omliggende bebouwde gebieden niet te maken met wateroverlast. Vermoedelijk zal het Zennegat enkele keren per jaar in werking moeten treden. Na een overstroming voert de sluis het water geleidelijk weer af naar de Dijle.”

Goede werking al bewezen

Het GOG-GGG Bergenmeersen (Wichelen) bewijst dat dit type sluis goed werkt. Bergenmeersen trad in het voorjaar van 2013 in werking en ving sindsdien al meermaals Scheldewater op tijdens hevige noordwesterstormen. Ook de ecologische meerwaarde van de sluis bleek er duidelijk. Zo vonden de baars, bot, blank- en rietvoorn hun weg terug naar Bergenmeersen. Op hun beurt lokten zij vogels als de grote zilverreiger en blauwe reiger. Dezelfde effecten zijn op termijn te verwachten in het Zennegat.

Hier vind je meer info over het Sigmaproject Dijlemonding.