Sanering van laatste deel focust op extra natte natuur voor Demervallei

De sanering van het vierde en laatste deel van de Winterbeek, in het mondingsgebied de Hulpe genoemd, is gestart. Ook het aangrenzende natuurgebied Kloosterbeemden, waar de historische verontreiniging zich verspreidde via zijwaterlopen en overstromingen, wordt gesaneerd en heringericht. In Kloosterbeemden herstelt het Sigmaproject Demervallei het rivier- en vallei-ecosysteem en het historische landschap met rietmoeras en natte graslanden.

Sinds 2017 lopen er saneringswerken in de Winterbeek, een samenwerking van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) en Tessenderlo Chemie nv. Drie van de vier deelgebieden zijn intussen afgerond: de vervuilde beekbodem en oevers werden afgegraven en het verontreinigd materiaal werd geborgen op de site ‘Kepkensberg’, die Tessenderlo Group inrichtte voor een duurzame en veilige opslag.

Ook in dit laatste traject, tot aan de monding in de Demer, zullen de saneringspartners de vervuilde beekbodem en oevers maximaal verwijderen. Dit laatste deelgebied omvat echter ook het vervuilde overstromingsgebied Kloosterbeemden, waar de sanering anders zal verlopen omdat dit een nat natuurgebied is waar grootschalige afgraving niet wenselijk is. Daarom gebeurt de sanering via een natuurgebaseerde aanpak: door de Kloosterbeemden te vernatten, vermindert de mobiliteit en biologische beschikbaarheid van vervuilende stoffen. Zo kan de verontreiniging zich niet meer verspreiden en wordt ze in mindere mate opgenomen door organismen.

Deze aanpak hoort bij het LIFE-project NARMENA (Nature-based Remediation of Metal pollutants in Nature Areas to increase water storage capacity). In dit Europese project zoeken zeven partners naar oplossingen voor historische verontreiniging met zware metalen in waterbodems, door de sanering af te stemmen op natuurbehoud en waterberging.

Aanvullend op de sanering zal de Kloosterbeemden heringericht worden als natuurgebied met rietmoeras, natte graslanden en valleibos. Dat gebeurt in nauwe samenwerking met het Agentschap voor Natuur en Bos. Natuurliefhebbers zullen straks kunnen uitkijken naar de roerdomp en de bruine kiekendief (die graag grote, ongestoorde rietmoerassen hebben), het porseleinhoen (dat leeft in de wat lagere moerasvegetatie) en de grauwe klauwier (die al voorkomt in de struikgewassen aan de drogere rand van het gebied).

Met het Sigmaplan – gerealiseerd door De Vlaamse Waterweg nv en het Agentschap voor Natuur en Bos – voert Vlaanderen in de Demervallei verschillende werken uit om droogte en overstromingen aan te pakken: verlagen van de dijk zodat bij hoog water de Demer kan overlopen naar de Kloosterbeemden, het aansluiten van meanders en het verondiepen van de Demer via drempels in de rivier. Deze maatregelen dragen ook bij tot hogere grondwaterstanden in het gebied, wat de bodemsanering tegemoet komt en tegelijk zorgt voor het herstel van het ecosysteem en het historische landschap met natte graslanden. De werken kaderen ook binnen het Blue Deal-programma van de Vlaamse Regering om de kans op waterschaarste te beperken.