Dit jaar minder knijten langs de Schelde?

Vorige zomer kregen omwonenden van enkele Sigmagebieden langs de Schelde en haar zijrivieren te maken met een knijtenplaag. Als eigenaar van de gebieden wil de Vlaamse overheid er samen met de betrokken gemeentes alles aan doen om dat scenario dit jaar te vermijden. We namen al concrete maatregelen, en blijven onderzoek doen naar een duurzame oplossing op lange termijn. Nu het knijtenseizoen voor de deur staat, is het tijd voor een update.

Voorgeschiedenis

Het is zeker niet uitzonderlijk dat knijten opduiken langs de Schelde en haar zijrivieren. Ook in het verleden hadden omwonenden van de Schelde regelmatig te maken met deze venijnige steekbeestjes. Knijten zijn van nature aanwezig langs rivieren, en hun aanwezigheid hoeft ook niet noodzakelijk een probleem te zijn. Dat wordt het pas als de knijten zich vlakbij woongebied bevinden. Of de knijten zich ontwikkelen, heeft te maken met omstandigheden in hun omgeving, zoals de temperatuur, de vochtigheid en de wind.

Wat heeft een knijt nodig?

Iedereen herinnert zich nog de hitte- en droogtegolven van de afgelopen zomers. De aanhoudende warmte leidde ertoe dat de knijten zich in grote getale en met aanzienlijke snelheid konden voortplanten. Wat heeft een knijt daarvoor nodig? Slikken die regelmatig overstromen, vers slib dus, én een aanhoudende warmte. We moeten er dus voor zorgen dat slikken minder interessant voor knijten worden. Tijdens de zomers van 2018 en 2019 zorgden ideale kweekplaatsen in combinatie met droge en warme dagen ervoor dat de knijten talrijker dan anders aanwezig waren in de omgeving van verschillende Sigmagebieden.

Het aanpakken van het knijtenprobleem vereist maatwerk. De aanpak is daarom niet overal dezelfde, een overzicht:

 

Knijtenvallen en extra bovenstroom in Wichelen

In de ontpoldering van Wijmeers (Wichelen) namen we al verschillende maatregelen om de overlast voor inwoners van Schellebelle te beperken. Zo werden er afgelopen zomer speciale knijtenvallen geplaatst om de problematiek in kaart te brengen en een overzicht te krijgen van de aantallen knijten. Dit proefproject toonde aan dat de vallen knijten kunnen vangen, maar dat ze bij zware overlast onvoldoende helpen. Er zijn bijkomende maatregelen nodig. 

Vorige zomer maakten we daarom twee bijkomende bressen in de Scheldedijk langs de ontpoldering. We lieten ook een extra geul graven in het gebied. Sindsdien stroomt er meer water door Wijmeers en spoelen het vers slib waarin de eitjes en de larven zitten vlotter weg. Dat gaat de ontwikkeling van de knijtenlarven aan het begin van het ‘knijtenseizoen’ (nu dus) tegen. Door de doorstroming warmt het slib ook minder op, wat minder goede omstandigheden creëert om de eitjes tot ontwikkeling te brengen. Om de waterdoorstroom door het gebied nog te verbeteren en de omstandigheden minder gunstig te maken voor knijten, staan er binnenkort opnieuw graafwerken op het programma. Er worden bijkomende geulen uitgegraven in het midden en het oosten van de ontpoldering van Wijmeers. Deze werken worden deels gefinancierd door Europa, via het Interreg-project Immerse, want ze zorgen tegelijk voor meer ruimte voor de rivier, zodat de toenemende getijslag (verschil tussen hoog- en laagwater) als gevolg van de klimaatverandering wordt gemilderd

Tegelijkertijd zullen nog steeds de vallen ingezet worden die ook vorig jaar al gebruikt werden, de gekende Mosquito Magnets, om de knijten te monitoren en om de aantallen in te schatten. Zo kan de effectiviteit van de verschillende maatregelen op een objectieve manier gemeten worden.

 

Rietkragen en extra bovenstroom in Gentbrugge

Ook omwonenden van de Schelde in Gentbrugge (Gent) hebben al enige tijd hinder van knijten. De ingrepen van het Sigmaproject Scheldemeander Gent-Wetteren – dat hier nog niet werd opgestart – moeten hier net een oplossing bieden voor het probleem. In afwachting van de uitvoering ervan, neemt waterwegbeheerder De Vlaamse Waterweg nv samen met de stad Gent wel al verschillende maatregelen om ook hier de knijtenpopulatie in te dijken.

Een van de mogelijke oplossingen is het bovendebiet (bovenstroming) in de Scheldemeander herstellen. Dit leidt tot de ontwikkeling van een geul, waardoor het vers slib sneller kan uitdrogen. En uitgedroogd slib, dat is net wat knijten niet graag hebben. Ze hebben immers vers slib nodig om hun eitjes in te leggen. In december vorig jaar zette De Vlaamse Waterweg nv al twee kokers open in de stuw van Gentbrugge, om meer water door de Scheldemeander te laten stromen. Dit extra bovendebiet zorgt voor geulvorming in het slib. Op die manier zal het slib beter afwateren, en blijft er minder vers slib achter waar knijten graag hun eitjes in leggen. De kwaliteit van het slib in Gentbrugge wordt ook gemonitord, omdat we de verspreiding van een historische verontreiniging willen vermijden.

In februari van dit jaar werden nog aanvullende maatregelen genomen. Er startte een proefproject om rietgroei te stimuleren op de aangeslibde oevers. Die rietkragen schieten snel op, breiden zich makkelijk uit en onttrekken vocht aan het slib. Op die manier kunnen de knijtenlarven er zich veel moeilijker ontwikkelen. De stad Gent en de Vlaamse Waterweg nv bekijken of ze op andere plaatsen in het slib, waar riet minder makkelijk groeit, wilgen kunnen aanplanten. Een andere optie die wordt onderzocht is om aan de bovenzijde van de oeverhelling sleedoorn aan te planten en zo een ‘windscherm’ te laten groeien dat knijten kan tegenhouden. Omdat hiervoor wat ruimte nodig is, kan dit enkel op de rechteroever van de Schelde. Bijkomend werden begin dit jaar nog zijgeultjes gegraven in het slib. Of de maatregelen het beoogde effect hebben, wordt nauwlettend in de gaten gehouden door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) doormiddel van regelmatige dronevluchten en terreinmetingen.

 

Van voorbijgaande aard

Knijten ontwikkelen zich in verse slikken, die regelmatig overstromen. Die omstandigheden doen zich vooral voor in de beginfase van de ontwikkeling van een getijdennatuurgebied. Na enkele jaren evolueren de meeste slikken in getijdengebieden tot schorren en zal zich wilgenvloedbos en riet ontwikkelen. Een keer die er zullen zijn, zal de kans op overlast sterk verminderen. In de tussenfase volgen we de toestand in de gebieden op. Waar zich problemen voordoen, bekijken we welke mogelijkheden er zijn om de overlast te verminderen.

Gerelateerd nieuws

  • Tielrodebroek, ©Yves Adams
    Lees verder
    Persbericht

    Aftellen naar de herprofilering van de ringdijk in Tielrodebroek

    28 maart 2024

    Lees verder Lees verder
  • Archeologisch proefsleuvenonderzoek Bastenakkers
    Lees verder
    Persbericht

    Archeologisch proefsleuvenonderzoek in Bastenakkers

    21 maart 2024

    Lees verder Lees verder
  • Kloosterbeemden in 2023, ©Vilda
    Lees verder
    Persbericht

    Kloosterbeemden krijgt rietmoeras, wandellus en uitkijktoren

    12 maart 2024

    Lees verder Lees verder
  • Wal-Zwijn in 2023, ©Yves Adams
    Lees verder
    Persbericht

    Bouw overloopdijk in gecontroleerd overstromingsgebied Wal-Zwijn gestart

    20 februari 2024

    Lees verder Lees verder
  • Lees verder
    Persbericht

    Opstart volgende fase aanleg gecontroleerd overstromingsgebied Heindonk - Tien Vierendelen

    11 februari 2024

    Lees verder Lees verder
  • Groot Schoor, ©Yves Adams
    Lees verder
    Persbericht

    Vrederechter verklaart klacht rond knijtenprobleem ongegrond

    9 februari 2024

    Lees verder Lees verder
  • Golftest mobiele waterkering, ©Thomas Bruyninckx
    Lees verder
    Persbericht

    Positieve golftest voor de toekomstige mobiele waterkering Scheldekaaien

    7 februari 2024

    Lees verder Lees verder
  • Lees verder
    Persbericht

    Samenwerking in de Demervallei had wel degelijk een impact op de wateroverlast van begin januari.

    1 februari 2024

    Lees verder Lees verder
  • Zammelsbroek
    Infopunt Zammelsbroek ©Motion Planet
    Lees verder
    Persbericht

    Nieuw infopunt biedt inkijk in de ontwikkeling van natte natuur in Zammelsbroek

    27 januari 2024

    Lees verder Lees verder
mail

Op de hoogte blijven?
Schrijf je nu in op de nieuwsbrief.

Wil je op de hoogte blijven van het laatste nieuws over het Sigmaplan? Schrijf je dan in voor de digitale nieuwsbrief.

Schrijf me in voor de nieuwsbrief

help_outline

Nog vragen?
Contacteer ons.

Heb je nog een vraag of opmerking? Neem dan contact met ons op en we helpen je zo snel mogelijk verder.

Ga naar contact